Göz Tümörleri

Göz Tümörleri

Gözde Kanser Olur mu?
Göz ve çevresinde iyi huylu veya kötü huylu (kanser) kitleler görülebilir. Göz kanserleri  nadir olmakla birlikte göz ve hatta yaşam kaybına kadar varabilecek olumsuz sonuçlara neden olabilir .Göz ve çevre dokularında yerleşen tümörlerin erken ve doğru tanısı, tedavinin zamanında yapılabilmesi yönünden önem taşır.

Göz ve çevre dokulardan köken alan veya bu bölgeye metastaz yapan tümörler ve bunların ayırıcı tanısı Oküler Onkoloji ile uğraşan göz hekimleri tarafından tarafından yapılmaktadır. Bu konunun uzmanları genellikle tam donanımlı üniversite hastanelerinde ve bazı eğitim veren devlet hastanelerinde görev yapmaktadır. 

Göz Tümörlerinde Yaklaşım
Gözde yer alan kitleler tüm tümörlerde olduğu gibi iyi huylu veya kötü huylu olabilir. Göz tümörlerinde bu ayırımın yapılması, uygulanacak tedavi yönteminin belirlenebilmesi için büyük önem taşır. Örneğin kötü huylu bir tümör söz konusuysa, takiple zaman kaybetmek hastanın hayatına mal olabilir.  Buna karşılık iyi huylu bir tümörün yanılgıyla kötü huylu olarak tedavi edilmesi de gereksiz yere gözün ve görmenin kaybedilmesiyle sonuçlanabilir. Bu nedenlerle göz tümöründen şüphelenilen durumlarda mutlaka bir oküler onkoloji uzmanı tarafından değerlendirme gereklidir.

Göz Tümörleri Nerede Bulunur?

Göz tümörleri göz içinde, gözün üzerindeki konjonktiva denilen zar tabakasında, göz kapaklarında veya gözün içine yerleştiği kemikle çevreli yapıda (orbita) yer alabilmektedir. Göz içinde yerleşim gösteren tümörlerde en sık görülen bulgu görme azalması iken nadiren retina dekolmanı, üveit, katarakt, glokom gibi ikincil göz problemleri de görülebilmektedir. Bu nedenle şüpheli durumlarda muhtemel bir tümör olabileceği varsayılarak hasta bir oküler onkoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir..

Göz Tümörleri Nereden Kaynaklanır?
Göz tümörleri göz kapakları, konjonktiva, göz içi ve orbitadaki çeşitli hücre ve dokulardan kaynaklanabilir. Göz ve çevresinden kaynaklanan yüzlerce değişik tümör adı sayılabilir. Örneğin derideki pigmentli hücrelerden kaynaklanan kötü huylu tümörler malign melanom olarak bilinmektedir. Konjonktivadaki yüzey epitelinden kaynaklanan kötü huylu tümörlere yassı hücreli karsinom denmektedir. Gözün içinde retinadan kaynaklanan çocukluk çağı kanseri retinoblastom olarak isimlendirilmektedir. Gözün içine yerleştiği kemik boşluk olan orbitada bulunmaması gereken anormal dokulardan oluşan tümörlere koristom denmektedir.

Retinoblastom Nedir?
Göz tümörleri çocukluk çağında da görülebilir. Çocukluk çağında en sık görülen göz içi tümörü retinoblastomdur. Kötü huylu bir tümör olan retinoblastomun en sık görüldüğü dönem doğumdan sonraki 3 yaşa kadardır. Bu tümörün ailesel geçişli ve veya sadece o çocukta ortaya çıkan sporadik olmak üzere iki klinik tipi vardır. Ailesel geçişli olgularda anne veya babada geçirilmiş bir retinoblastom öyküsü olabileceği gibi bu bireyler tamamen normal de olabilirler. Ailesel olgularda tümör her iki gözde ve birden çok sayıda gözlenir. Sporadik tipte ise ailede tümör öyküsü bulunmaz; hastalık genellikle tek bir gözde sınırlıdır. 

Retinoblastomu olan çocukta saptanan bulgulardan en önemlisi göz bebeğine ışık tutulduğunda beyaz bir yansımanın (lökokori) alınmasıdır. Bu durum çeşitli nedenlerle çekilen fotoğraflarda da görülebilir. Normal bir çocukta fotoğrafta gözlerden kırmızı-turuncu bir renk gelir. Her iki gözden alınan rengin eşit olmaması veya beyaz yansıma görülmesi çok önemlidir ve acilen göz hekimine danışılmalıdır. Bunun yanında, çocukluk çağında gözlerde kayma (şaşılık), katarakt, glokom ve görme azlığı gibi şikayetler varsa altta yatan sebep retinoblastom olabilir. Bu nedenle göz muayenesi ve oküler onkoloji uzmanına danışma ihmal edilmemelidir. 

Geçmişte retinoblastom tedavisinde sadece göz alınması (enükleasyon) ameliyatı uygulanırken son yıllarda önemli aşamalar kaydedilmiştir. Geliştirilen kemoterapi (ilaçla tedavi) protokolleri, gözü kurtarma ve diğer tedavi yöntemlerinin uygulanmasına imkan verecek şekilde tümörde küçülme (kemoredüksiyon) oluşturarak başarıda önemli rol oynamıştır. Kemoredüksiyon adlı yöntem ile tümör küçüldükten sonra radyoterapi (plak tedavisi veya dışardan verilebilen ışın tedavisi), kriyoterapi (dondurma tedavisi) ve lazer tedavisi gibi yöntemlerin başarı şansı artmaktadır. Bu çocukların 5 yaşına kadar çok sık aralıklarla kontrol edilmesi gereği vardır.  Ancak 10 yaşına kadar periyodik kontrollere ara verilmemelidir. 10 yaşından sonra da yılda 1 kez muayene yapılmalıdır.

Tedavide bilinmesi gereken bir diğer nokta, bu çocukların hayatın ileri evrelerinde ikinci bir kötü huylu tümörle karşılaşma riskinin normal çocuklara göre çok daha fazla olmasıdır.

Tedavide geç kalındıysa gözün alınması kaçınılmaz olmaktadır; bunun yanında gecikmiş olgularda tümörün beyne ve diğer uzak organlara yayılması neticesi ölüm riski de artmaktadır.

Ailesel retinoblastom öyküsü varsa veya 2. bir çocuk düşünülüyorsa anne-baba yeni çocuk sahibi olmadan önce mutlaka genetik danışmanlık almalıdır.

Malign Melanom Nedir?
Erişkin yaşta en sık görülen kötü huylu göz içi tümörü uvea melanomudur.  Bu tümör göz içindeki pigment içeren hücrelerden kaynaklanır. Göz içinde mantar veya kubbe şekilli büyüme göstererek gözde retina dekolmanı, görme azalması, kanama gibi bulgulara yol açabilir. Erken evrelerde ışık çakması, geçici bulanık görme gibi fazla dikkat çekmeyen belirtiler verebilir.

Gözünün beyaz kısmında (sklera) siyah lekeler veya cildinde çok sayıda nevüs (ben) bulunan kişiler düzenli olarak göz dibi muayenesi yaptırmalıdır.

Bir diğer durum göze rengini veren iris dokusunda meydana gelebilecek renk değişiklikleri ve kalınlaşmalardır. Bu durum tek taraflı göz tansiyonu yükselmesi de yapabilir. Zaman içinde büyüme gösteren bu tür lekeler için mutlaka göz hekimine danışılmalıdır. 

Erken evrelerde kitle küçük ise tedavide lazer yöntemleri başarılı olabilmektedir. Daha ileri dönemlerde tedavide, tümörün yerleşimine göre  plak tedavisi ve cerrahi yöntemler kullanılabilir. Plak radyoterapi (brakiterepi) gözün arkasında yerleşimli melanomların tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Bu yöntemde çevre dokulara az miktarda radyasyon verilmekte ve seçici olarak tümörün tedavisi yapılmaktadır. Gene gözün ön tarafında yerleşimli melanomlarda cerrahi en sık uygulanan tedavi şeklidir. Gecikmiş ve ilerlemiş olgularda ise gözün alınması (enükleasyon ameliyatı) gerekmektedir.  Erken tanı ve uygun tedaviler ile gözün ve faydalı bir görmenin korunması mümkün olmakta ve hastaların yaşam kalitesi korunabilmektedir.

 Tedavideki tüm gelişmelere ve başarılara rağmen uvea melanomu vücuda yayılma eğilimi gösteren bir kanser türüdür. Gözün alınmasını gerektiren büyük boy tümörlerde 5 yıl içinde %30-40 metastaz riski bulunmaktadır. Gelecekte metastaz riski taşıyıp taşımadığını öğrenmek isteyen hastalara tümör dokusundan örnek alınarak monozomi 3 adı verilen genetik sorun araştırması yapmak mümkündür.

Göz Kapağı Tümörleri Nelerdir ve Tedavisi Nasıldır?
Göz kapağı bölgesinde tümör gelişimi gözün diğer bölgelerine göre daha sıktır. Bu tümörlerin bir oküler onkoloji uzmanı tarafından değerlendirilerek iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunun belirlenmesi ve tedavinin ona göre planlanması gereklidir. Göz kapaklarında yeni oluşan veya büyüyen kitleler tümör olasılığı nedeniyle dikkatli bir şekilde muayene edilmelidir. Tüm tümörlerde olduğu gibi erken tanı ve tedavi önemlidir.

Bu bölgede kötü huylu-malign tümörler içinde en sık bazal hücreli karsinom görülmektedir. Kapak cildinde geçmeyen ve kapanmayan yara, şekil bozukluğu, ülser, kanamalı bölgeler, sivilce gibi kabarıklıklar, renk değişiklikleri şüphe uyandırmalıdır.

Göz kapağı anatomik yönden özellikli bir bölge olduğu için bu bölgedeki tümör cerrahisinin ve estetik düzeltmenin bu konuda eğitimli bir cerrah tarafından yapılmasında fayda vardır. Kapak defektlerinin tedavisinde primer kapama, çeşitli flep ve greftlerle rekonstrüksiyon yöntemleri uygulanmaktadır. Uygun tedavi yapılırsa gerek tedavi gerekse estetik görünüm yönünden tatminkar sonuçlar almak mümkündür.

Orbita Tümörleri Nelerdir?
Gözün de içinde yer aldığı kemik yuva olan orbitadan çok çeşitli  tümör ve kistler gelişebilmektedir. Orbita tümörleri hem çocukluk hem de erişkin çağda görülebilir. Gözün öne çıkması-fırlaması (proptozis), çevresinde renk farklılıkları, görme değişiklikleri, çift görme gibi belirtiler verebilir. Çocukluk çağında rabdomiyosarkom adı verilen tümör çok önemlidir, hızla büyüme gösterir ancak doğru tanı konduğu takdirde tedavisi çok başarılıdır. Tanıda ileri radyolojik incelemeler (Manyetik Rezonans Görüntüleme ve Bilgisayarlı Tomografi) yardımcıdır. Tedavide biopsi veya tümör çıkarımını izleyerek radyoterapi ve kemoterapi uygulanmaktadır. Bundan 30 yıl önce tüm rabdomiyosarkom olgularında ekzenterasyon yani göz ve çevresi dokuların cerrahi olarak çıkarılması ameliyatı uygulanırken bugün için ekzenterasyon yalnızca çok ilerlemiş veya nükseden olgular için yapılmaktadır.

Erişkinlerde en sık damarsal kitleler (kavernöz hemanjiyom) gözlenebilir. Bunlar uzun süreler içinde gelişir, gözün dışarı çıkması, görmede azalma dikkat çekebilir. Bu tip kitleler cerrahi olarak çıkarılmaktadır.

Erişkinlerde ani başlangıçlı ağrı, hareket kısıtlılığı, görme sorunları, kapaklarda ödem ve ağrı yalancı tümör (psödotümör) adı verilen iltihabi bir soruna işaret edebilir.

Tiroid bezi sorunları göze de yansıyarak göz çevresinde şişme, gözün dışa çıkması, ve hareket kısıtlılığı gibi bulgulara yol açabilir.

Metastatik Tümörler Nelerdir?
Vücudun çeşitli bölgelerinde gelişen değişik kanser türleri göze ve göz etrafı dokulara metastaz (yayılım) yapabilir. Bu nedenle sistemik kötü huylu tümörü olan hastalarda görme ile ilgili şikayetler oluştuğunda hastanın bir oküler onkoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi gerekir. Günümüz şartlarında gözdeki kitleler lazer, radyoterapi gibi yöntemlerle tedavi edilebilmektedir. Ancak göz metastazı varlığında vücudun diğer bölgelerinde de metastaz olup olmadığının araştırılması için  genel vücut taraması yapılması çok önemlidir.  Göz dışında çoklu metastazı olan hastalarda kemoterapi en uygun tedavi şekli olmaktadır.